Diagnoza gotowości szkolnej jest oparta na ‘Podstawie programowej wychowania przedszkolnego’; jest to lista kompetencji jakimi ma dysponować dziecko, które niebawem rozpocznie naukę w szkole. Absolwent przedszkola ma być wyposażony w taką wiedzę i umiejętności, żeby na następnym etapie edukacji je doskonalić i rozszerzać oraz nie doświadczać nadmiernych trudności.
Obserwacja dzieci w naszych placówkach trwa cały rok. Przyglądamy się im na bieżąco podczas zajęć, czy zabaw swobodnych, by jak najlepiej wspierać ich rozwój. Jak już wspominałam wcześniej mam pod swoją opieką grupę starszaków, więc temat gotowości szkolnej jest dla mnie bardzo ważny i zasadniczo jest to najważniejsza część dialogu z rodzicem. Informację wstępną przygotowuję dla rodziców na początku roku- we wrześniu, końcową w marcu/kwietniu. Stopień trudności zadań wykonywanych przez dzieci się różni- początkowo wykonujemy zadania łatwiejsze.
Dlaczego? W trakcie roku dzieci cały czas nabywają i rozwijają swoje umiejętności, co powinno dać efekt w ich działaniach, progres w rozwoju. Naszym zadaniem jest zidentyfikowanie mocnych i słabych stron dziecka oraz zaplanowanie działań wspierających jego potrzeby (wzmacnianie uzdolnień, wsparcie przy trudnościach). Pozwala to na początku roku, na ustalenie planu działania wraz z rodzicami- taka współpraca jest niezwykle ważna z uwagi na dobro właśnie dzieci. Często rodzic sam nie posiada wiedzy wystarczającej aby zauważyć symptomy świadczące o odchyleniu od normy, a ja jako pedagog z wieloletnim doświadczeniem i praktyką te różnice wyłapuję natychmiast. Praca z dziećmi i setki przypadków które miałam okazję kształcić, pozwalają mi szybko wyłapywać pewne braki ale również i umiejętności specjalne. Tak, trzeba tu mówić, że wspomniane wyżej odchylenia są nie tylko na minus ale i plus. Jeśli mamy dziecko obdarzone specjalnymi umiejętnościami, to też trzeba to zauważyć aby móc kształcić i rozwijać dalej talent. Pomimo, że jednak uwaga nauczyciela jest kierowana bardziej na dzieci z brakami, to umiejętne rozpoznanie i działanie zawsze przekłada się na sukces. Chcąc dzieciom zapewnić równy start w życiu bardziej koncentrujemy się niestety na brakach, natomiast talenty głównie rozwijają rodzice zapisując dzieci na zajęcia dodatkowe - eksternistyczne. Dla tych którzy pytają o motywację osoby pracujące w edukacji – to właśnie to jest ten punkt. Jeśli chodzi o „warsztat” oto kilka definicji:
Kryteria obserwacji
• Obszar rozwoju fizycznego – fundament w życiu
o Rozwój motoryki dużej
W tym obszarze szczególną uwagę zwracamy na sprawność ruchową wykazaną przez dziecko, postawę ciała. Obserwacji podlegają m.in. czworakowanie, skoki, rzuty, chodzenie stopa za stopą i po schodach. Ważne jest również nastawienie dzieci do samodzielnego wykonywania czynności, dbałość o porządek i samodzielność.
o Rozwój motoryki małej – czyli jak trzymać, pisać czy łapać
Obserwacji podlegają tu czynności dotyczące prawidłowego trzymania narzędzia pisarskiego (w tym odpowiedni nacisk!), posługiwanie się pędzlem, wydzieranie, lepienie, czy wycinanie.
• Obszar rozwoju emocjonalnego – to co nas czyni ludźmi, czytanie emocji
Ten obszar jest bardzo ważny- dziecko czeka szereg zmian w jego życiu, na które musi być przygotowane emocjonalnie- zmiana placówki, nowi koledzy, nowi nauczyciele i zupełnie inne otoczenie. Ważne, by było świadome swoich emocji, potrafiło je nazwać i radzić sobie z nimi. Zwraca się tu uwagę też na nadmierne reakcje i empatię.
• Obszar rozwoju społecznego – umiejętności komunikacji i postaw w grupie
Ogromną rolę odgrywają tu relacje- ich nawiązywanie z rówieśnikami i dorosłymi; współpraca, akceptowanie odmienności, czy stosowanie zwrotów grzecznościowych. Obserwacji podlega też przestrzeganie norm i zasad, a także określanie swojej tożsamości (imię, nazwisko, przynależność do rodziny, grupy, narodu).
• Obszar rozwoju poznawczego – świadomość otaczającego świata i wartości nim kierujące
To obszar najszerszy. Zawiera w sobie znajomość podstawowych informacji o otaczającym świecie (wiedza o Polsce- m.in. stolica, hymn, flaga, godło). Kierujemy tutaj uwagę na umiejętności matematyczne (określanie kierunków, przeliczanie, rytmy, dodawanie, odejmowanie, rozpoznawanie figur geometrycznych oraz rozpoznawanie i nazywanie cyfr) oraz językowe (głoskowanie, sylabizowanie, układanie ciągów logiczno- przyczynowo- skutkowych, podejmowanie prób czytania, zapamiętywanie krótkich tekstów).
Rodzicu warto pamiętać.
Dziecko kończące etap przedszkolny powinno mieć gotowość do nauki czytania i pisania. Nie znaczy to, że powinno ukończyć przedszkole czytając i pisząc! Przez gotowość rozumiemy tutaj zaciekawienie czytaniem, umiejętność słuchania opowiadań ze zrozumieniem, układanie krótkich zdań, dzielenie ich na wyrazy, wyrazów na sylaby i wyodrębnianie głosek w słowach o prostej budowie fonetycznej (np. kot, dom). Ważna jest również sprawność rąk oraz współpraca ręka-oko (duży wpływ ma tutaj kształtowanie i doskonalenie motoryki małej i dużej oraz dbanie o rozwój fizyczny). Jak badanie gotowości szkolnej wygląda w Bajkowej Polance?
Mamy narzędzia, takie jak arkusze ocen, które pomagają w prawidłowym przebiegu obserwacji. Nie znaczy to jednak, że dzieci są egzaminowane - że siedzą przy stole i wypełniają zadania. Moje wnioski wynikają głównie z obserwacji dzieci podczas zabaw swobodnych, spacerów czy zabaw kierowanych. Właśnie tego typu obserwacje, w warunkach naturalnych i nie wymuszonych pozwalają właściwie wnioskować. Pytacie co mogę z nich wywnioskować? Cały ogrom wiedzy, ale skupiam się na tych najważniejszych punktach które są adekwatne do rozwoju dziecka w konkretnym czasie czyli np. pięciolatek musi umieć łączyć w zbiory, umieć utrzymać się na jednej nodze, mówić pełnymi zdaniami, czy umieć zwrócić na siebie uwagę w sytuacji trudnej lub losowej.
Sytuacja 1- Idziemy na spacer do parku
Jakie informacje mogę uzyskać?
Wychodzimy z przedszkola stawiamy się w parach (utrwalamy pojęcie ‘pary’), pokonujemy schody (zwracam uwagę, czy dzieci potrafią je płynnie pokonać- czy dostawiają nogi, czy też stopy stawiają naprzemiennie). Poruszamy się chodnikiem, przechodzimy przez pasy (powtórka z informacji dot. ruchu drogowego- sprawdzam, czy znają zasady bezpiecznego przechodzenia przez ulicę, znaczenie świateł na sygnalizatorze świetlnym). Docierając do parku rozglądamy się i obserwujemy otoczenie (szukamy oznak danej pory roku, operujemy słownictwem: drzewo, kwiat, krzew- rozpoznajemy niektóre). Zbieramy patyki/ kamyki/ ‘skarby’ parku (zwracam uwagę, czy dzieci potrafią je klasyfikować, przeliczać).
Sytuacja 2- Swobodna zabawa dzieci w sali
Jakie informacje mogę uzyskać?
Dzieci u nas w salach mają mnóstwo atrakcji. Część z nich zajmuje się rysowaniem i eksperymentuje plastycznie (dostrzegam ich uzdolnienia, sprawdzam poprawność trzymania narzędzia piśmiennego i nożyczek oraz sprawność rysowania). Inni wznoszą konstrukcję (przyglądam się umiejętnościom planowania, myśleniu przyczynowo- skutkowemu, oraz relacjom z rówieśnikami- czy dziecko współpracuje, jest liderem, a może całkowicie podporządkowuje się grupie?). Niektórzy wykonują zadania- krzyżówki, sudoku itp. (przyglądam się umiejętnościom matematycznym, odwzorowaniu liter, poprawnemu chwytowi kredki, postawie przy stole). Dodatkowo obserwuje jak dzieci sobie radzą ze swoimi emocjami, porażkami, czy potrafią poprosić o pomoc czy też wspierać innych, jak rozwiązują konflikty.
Sytuacja 3- Zabawy sportowe- zabawa kierowana przez nauczyciela
Jakie informacje mogę uzyskać?
Tworzę tor przeszkód, organizuję aktywności drużynowe, grupowe bądź indywidualne (zwracam uwagę na rozwój motoryki dużej i małej; sprawdzam poprawność wykonywanych ćwiczeń, koordynację ruchową, umiejętności współpracy i przewodzenia w grupie.)
Jak możemy wspierać gotowość szkolną dziecka?
! Angażujmy dziecka w gry i zabawy- pozwala to rozwinąć umiejętności poznawcze, społeczne i emocjonalne
! Dbajmy o aktywność fizyczną dziecka - ruch, kształtowanie właściwej pozycji ciała, rozwój motoryki małej (np. lepienie, zabawy z masami plastycznymi) mają wpływ na naukę pisania
! Czytajmy - regularne czytanie książek rozwija wyobraźnię i słownictwo dziecka
! Zachęcajmy do samodzielności - umożliwianie dziecku podejmowania prostych decyzji i samodzielnego wykonywania codziennych zadań wzmacnia jego pewność siebie i wiarę we własne siły
! Umożliwiajmy interakcje z rówieśnikami - zabawa z innymi dziećmi sprzyja rozwojowi relacji społecznych, otwartości
! Współpracujmy - wspieranie się w działaniach rodziców i nauczycieli daje wyjątkowe efekty, wymiana informacji pozwala na zaplanowanie najbardziej efektywnych działań
Mam nadzieję, że przybliżyłam nieco swój „fach” i jak to działa u nas w Bajkowej Polance. Tak tworzymy niemal rodzinę – ale nie tylko emocjonalnie ale również i merytorycznie obserwując i diagnozując nasze wszystkie pociechy aby było im w życiu lepiej i łatwiej.
Pozdrawiam Marta
Comments